Η Αδηφαγική Διαταραχή είναι μία σοβαρή διαταραχή πρόσληψης τροφής που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας, όπου το άτομο καταναλώνει μεγάλες ποσότητες τροφής σε σύντομο χρονικό διάστημα, χωρίς όμως να ακολουθούνται από αντισταθμιστικές συμπεριφορές (όπως η πρόκληση εμετού ή η υπερβολική άσκηση), όπως συμβαίνει στη Νευρική Βουλιμία.

Χαρακτηριστικά της Αδηφαγικής Διαταραχής

🔹 Υπερφαγικά επεισόδια → Το άτομο τρώει πολύ μεγάλες ποσότητες τροφής, ακόμα και όταν δεν πεινάει.
🔹 Αίσθημα απώλειας ελέγχου → Νιώθει ότι δεν μπορεί να σταματήσει να τρώει κατά τη διάρκεια των επεισοδίων.
🔹 Γρήγορη κατανάλωση τροφής → Τα γεύματα γίνονται βιαστικά, χωρίς συνειδητή απόλαυση.
🔹 Φαγητό μέχρι σημείου δυσφορίας → Το άτομο νιώθει πολύ φουσκωμένο, αλλά συνεχίζει να τρώει.
🔹 Έντονα αρνητικά συναισθήματα μετά τα επεισόδια → Ενοχές, ντροπή, αηδία, χαμηλή αυτοεκτίμηση.
🔹 Κρυφή κατανάλωση τροφής → Πολλές φορές το άτομο τρώει μόνο του για να μην το δουν οι άλλοι.
🔹 Συναισθηματική υπερφαγία → Το φαγητό χρησιμοποιείται ως μηχανισμός αντιμετώπισης άγχους, θλίψης ή πλήξης.

Διάγνωση & Κριτήρια DSM-5

Σύμφωνα με το DSM-5 (Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών), η Αδηφαγική Διαταραχή διαγιγνώσκεται όταν τα υπερφαγικά επεισόδια:

✅ Συμβαίνουν τουλάχιστον 1 φορά την εβδομάδα για 3 μήνες ή περισσότερο.
✅ Συνοδεύονται από συναισθήματα απώλειας ελέγχου και δυσφορίας.
✅ Δεν συνδυάζονται με αντισταθμιστικές συμπεριφορές (όπως εμετός ή ακραία άσκηση, που παρατηρούνται στη βουλιμία).

Αιτίες και Παράγοντες Κινδύνου

🔸 Ψυχολογικοί παράγοντες → Άγχος, κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση, τραυματικές εμπειρίες
🔸 Κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες → Δίαιτες-αστραπή, κοινωνική πίεση για το σώμα, οικογενειακές σχέσεις
🔸 Βιολογικοί παράγοντες → Γενετική προδιάθεση, διαταραχές στις ορμόνες που ρυθμίζουν την πείνα (λεπτίνη, γκρελίνη)

Συνέπειες της Αδηφαγικής Διαταραχής

Σωματικές Επιπτώσεις

⚠️ Παχυσαρκία & μεταβολικά προβλήματα
⚠️ Αυξημένος κίνδυνος διαβήτη τύπου 2
⚠️ Καρδιαγγειακά νοσήματα (υπέρταση, αυξημένη χοληστερόλη)
⚠️ Γαστρεντερικά προβλήματα

Ψυχολογικές Επιπτώσεις

⚠️ Χαμηλή αυτοεκτίμηση
⚠️ Κατάθλιψη & άγχος
⚠️ Κοινωνική απομόνωση λόγω ντροπής για τις διατροφικές συνήθειες

Αντιμετώπιση της Αδηφαγικής Διαταραχής

1. Ψυχοθεραπεία 🧠

✅ Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) → Βοηθά στην αλλαγή των σκέψεων και συμπεριφορών που οδηγούν στην υπερφαγία.
✅ Συστημική Ψυχοθεραπεία → Αναλύει τον ρόλο της οικογένειας και του κοινωνικού περιβάλλοντος στην ανάπτυξη της διαταραχής.
✅ Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία (DBT) → Ενισχύει τη συναισθηματική ρύθμιση για τη μείωση των υπερφαγικών επεισοδίων.

2. Διατροφική Υποστήριξη 🍽

✅ Εκπαίδευση σε ισορροπημένη διατροφή χωρίς ακραίους περιορισμούς.
✅ Ανάπτυξη υγιούς σχέσης με το φαγητό, αποφεύγοντας δίαιτες που πυροδοτούν επεισόδια υπερφαγίας.

3. Φαρμακευτική Αγωγή 💊

✅ Σε ορισμένες περιπτώσεις, χρησιμοποιούνται αντικαταθλιπτικά (SSRIs) ή αγωνιστές ντοπαμίνης για τη ρύθμιση της όρεξης και της διάθεσης.

4. Υποστήριξη από Ομάδες Αυτοβοήθειας 🤝

✅ Ομάδες όπως οι Overeaters Anonymous (ΟΑ) προσφέρουν ψυχολογική υποστήριξη και αλληλοβοήθεια.

Συμπέρασμα

Η Αδηφαγική Διαταραχή είναι μια σοβαρή ψυχογενής διαταραχή που απαιτεί πολυδιάστατη προσέγγιση για την αποτελεσματική διαχείρισή της. Η ψυχοθεραπεία, σε συνδυασμό με τη διατροφική υποστήριξη και, όπου χρειάζεται, φαρμακευτική αγωγή, μπορεί να βοηθήσει το άτομο να αναπτύξει μια υγιή σχέση με το φαγητό και να αποκαταστήσει την ποιότητα ζωής του.

Η Συμβολή της Συστημικής Ψυχοθεραπείας στην Αντιμετώπιση της Αδηφαγικής Διαταραχής

Η Συστημική Ψυχοθεραπεία επικεντρώνεται στη δυναμική των σχέσεων του ατόμου (οικογενειακές, κοινωνικές, επαγγελματικές) και στον τρόπο που αυτές επηρεάζουν τη συμπεριφορά του. Στην περίπτωση της Αδηφαγικής Διαταραχής (Binge Eating Disorder – BED), βοηθά το άτομο να κατανοήσει πώς οι διαπροσωπικές σχέσεις, τα οικογενειακά πρότυπα και το κοινωνικό περιβάλλον επηρεάζουν τις διατροφικές του συνήθειες.

Πώς βοηθά η Συστημική Ψυχοθεραπεία;

1. Αναγνώριση των οικογενειακών και κοινωνικών επιρροών στη σχέση με το φαγητό 🏡

🔹 Η υπερφαγία συχνά ξεκινά ή ενισχύεται από οικογενειακές πεποιθήσεις και συμπεριφορές γύρω από το φαγητό.
🔹 Πιθανά σενάρια:
✅ Υπερπροστατευτικό περιβάλλον → Το άτομο καταφεύγει στο φαγητό ως τρόπο ανεξαρτησίας.
✅ Αυστηρές δίαιτες στην παιδική ηλικία → Οδηγούν σε κύκλους στέρησης και υπερφαγίας.
✅ Συναισθηματική πίεση στην οικογένεια → Το φαγητό χρησιμοποιείται ως παρηγοριά.
🔹 Η θεραπεία βοηθά να αναγνωριστούν αυτοί οι μηχανισμοί και να αλλάξουν οι δυναμικές που συντηρούν την αδηφαγία.

2. Ανίχνευση και διαχείριση των συναισθημάτων πίσω από την υπερφαγία 🎭

🔹 Η Αδηφαγική Διαταραχή συνδέεται συχνά με καταπιεσμένα συναισθήματα, άγχος, θλίψη ή μοναξιά.
🔹 Η Συστημική Ψυχοθεραπεία βοηθά το άτομο να αναγνωρίσει και να εκφράσει αυτά τα συναισθήματα με πιο υγιείς τρόπους.
🔹 Αντί το φαγητό να είναι ο κύριος μηχανισμός αντιμετώπισης του στρες, το άτομο μαθαίνει νέες στρατηγικές διαχείρισης των συναισθημάτων του.

3. Ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και της προσωπικής ταυτότητας 💡

🔹 Πολλά άτομα με Αδηφαγική Διαταραχή αισθάνονται ενοχές, ντροπή ή χαμηλή αυτοεκτίμηση, που συχνά προέρχονται από το περιβάλλον τους.
🔹 Η θεραπεία βοηθά το άτομο να αποδεχτεί τον εαυτό του ανεξάρτητα από το βάρος του ή τη διατροφική του συμπεριφορά.
🔹 Ενισχύει την ανάπτυξη μιας ισχυρής προσωπικής ταυτότητας, που δεν εξαρτάται από τις κοινωνικές πιέσεις γύρω από την εικόνα του σώματος.

4. Αλλαγή δυσλειτουργικών διατροφικών προτύπων 🔄

🔹 Το άτομο μπορεί να έχει αυστηρούς κανόνες γύρω από το φαγητό, οι οποίοι τελικά οδηγούν σε κύκλους στέρησης και υπερφαγίας.
🔹 Μέσω της Συστημικής Ψυχοθεραπείας, το άτομο μαθαίνει να βλέπει το φαγητό ως πηγή θρέψης και απόλαυσης, χωρίς ενοχές.
🔹 Γίνεται επαναπροσδιορισμός της σχέσης του με το φαγητό, ώστε να μην είναι μέσο ελέγχου ή παρηγοριάς.

5. Βελτίωση των διαπροσωπικών σχέσεων 👥

🔹 Πολλοί άνθρωποι με αδηφαγία βιώνουν κοινωνική απομόνωση, είτε λόγω ενοχών είτε λόγω ντροπής για το σώμα τους.
🔹 Η θεραπεία βοηθά το άτομο να αναπτύξει υγιείς κοινωνικές σχέσεις, να επικοινωνεί ανοιχτά τις ανάγκες του και να αισθάνεται άνετα σε κοινωνικές περιστάσεις που περιλαμβάνουν φαγητό.
🔹 Οι οικογενειακές συνεδρίες βοηθούν τους οικείους του ατόμου να κατανοήσουν τη διαταραχή και να παρέχουν ουσιαστική υποστήριξη.

6. Δημιουργία ενός πιο υποστηρικτικού περιβάλλοντος 🤝

🔹 Αντί να εστιάζει μόνο στο άτομο, η Συστημική Ψυχοθεραπεία βοηθά να αλλάξει και το περιβάλλον γύρω του.
🔹 Μπορεί να περιλαμβάνει οικογενειακή θεραπεία, ώστε οι γονείς ή οι σύντροφοι να στηρίξουν καλύτερα το άτομο.
🔹 Ενισχύεται η θετική επικοινωνία μέσα στην οικογένεια και το κοινωνικό πλαίσιο, ώστε να μην ενισχύονται οι συναισθηματικοί παράγοντες που οδηγούν σε υπερφαγικά επεισόδια.

7. Ολιστική προσέγγιση με άλλες θεραπείες 🌱

🔹 Η Συστημική Ψυχοθεραπεία συνεργάζεται με άλλους επαγγελματίες για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση της διαταραχής:
✅ Διατροφολόγοι → Βοηθούν στη δημιουργία μιας ισορροπημένης διατροφής, χωρίς ακραίους περιορισμούς.
✅ Ιατροί → Παρακολουθούν τυχόν σωματικές επιπτώσεις (διαβήτης, καρδιαγγειακά προβλήματα).
✅ Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) → Συμπληρωματική προσέγγιση για την αλλαγή καταστροφικών σκέψεων σχετικά με το φαγητό.

Συμπέρασμα

Η Συστημική Ψυχοθεραπεία προσφέρει μια βαθύτερη κατανόηση της Αδηφαγικής Διαταραχής, όχι ως μεμονωμένο πρόβλημα, αλλά ως μέρος ενός μεγαλύτερου συστήματος σχέσεων και κοινωνικών επιρροών. Μέσα από τη θεραπεία, το άτομο:

✅ Αναγνωρίζει τις συναισθηματικές και οικογενειακές ρίζες της διαταραχής
✅ Αναπτύσσει πιο υγιείς τρόπους διαχείρισης του άγχους και των συναισθημάτων
✅ Αλλάζει τη σχέση του με το φαγητό και το σώμα του
✅ Βελτιώνει τις διαπροσωπικές του σχέσεις και ενισχύει την αυτοεκτίμησή του

Με αυτή την προσέγγιση, η θεραπεία δεν στοχεύει μόνο στη μείωση των υπερφαγικών επεισοδίων, αλλά στη συνολική βελτίωση της ποιότητας ζωής του ατόμου, δημιουργώντας βαθύτερες και πιο βιώσιμες αλλαγές.